In het prachtige groene en heuvelachtige landschap van Groesbeek ligt het Vrijheidsmuseum. Het museum ligt dicht bij Duitsland en midden in het gebied van twee van de belangrijkste operaties aan het Westfront tijdens de Tweede Wereldoorlog: Market Garden en Veritable. Het is een publiekstrekker voor jong en oud, uit binnen- en buitenland. De bezoekers beleven het boeiende Verhaal van Oorlog en Vrijheid zonder Grenzen in zowel Nederland als Duitsland, Europa en daarbuiten. Er is nooit één verhaal. De Tweede Wereldoorlog krijgt in het museum vanuit verschillende perspectieven een veelzijdig gezicht, in samenhang met de 20e eeuw en de actualiteit. De bezoeker wordt uitgedaagd kritisch na te denken over vrijheid toen en nu, vol beleving, interactiviteit en museale topstukken.

Dit najaar te zien:
Tijdelijke expositie ‘De Tweede Wereldoorlog in Films’ (t/m 12 januari 2021). “Lock and load!” – Sands of Iwo Jima. “Round up the usual suspects” – Casablanca. “Listen very carefully, I shall say this only once” – ‘Allo ‘Allo. Wereldberoemde uitspraken die onlosmakelijk verbonden zijn met de Tweede Wereldoorlog. Toch komen ze niet van een bekende generaal, maar van een acteur. Zo zit ons collectieve geheugen vol met oneliners, melodieën en beelden uit speelfilms over de Tweede Wereldoorlog. De impact van al deze films op onze perceptie van de oorlog is groot en zoals iedere generatie de Tweede Wereldoorlog op een eigen wijze herdenkt, maakt iedere generatie zijn eigen films over de oorlog. Het Vrijheidsmuseum zet deze ontwikkeling in de schijnwerpers in de tijdelijke expositie De Tweede Wereldoorlog in Films.

www.vrijheidsmuseum.nl

Het Infocentrum WO2 Nijmegen is een historisch, toeristisch en educatief informatiepunt. Het geeft u bij een bezoek aan het Rijk van Nijmegen de beste introductie op de verhalen, historisch erfgoed, evenementen en musea die de stad en de regio te bieden hebben als het gaat om de Tweede Wereldoorlog. U begint uw bezoek met een levendige ervaring van wat de Tweede Wereldoorlog betekende voor Nijmegen en omgeving. U maakt in het Infocentrum WO2 mee hoe de geschiedenis levend wordt gehouden op diverse historische plekken.

In het Infocentrum WO2 krijgt u onder andere op een grote interactieve wand een impressie van de locaties van luisterstenen, monumenten en musea die deze regio te bieden heeft op het gebied van de Tweede Wereldoorlog. In de Experience wordt u meegenomen in de WO2-geschiedenis van het Rijk van Nijmegen door middel van historische beelden.

Het Infocentrum WO2 Nijmegen is iedere dag geopend (met uitzondering van 1 januari en 25 december) van 10.00-17.00 uur, op zon- en feestdagen van 12.00-17.00 uur. De toegang is gratis.

www.infocentrumwo2.nl

Op het voormalige slagveld Overloon staat het grootste en oudste Oorlogsmuseum van Nederland! Speciale aandacht is er voor de Slag bij Overloon in september en oktober 1944.

Het Oorlogsmuseum Overloon laat op een interactieve manier de grote impact van de Tweede Wereldoorlog zien en hoe die meestal hele gewone mensen trof. In de tentoonstelling ‘Nederland in de Tweede Wereldoorlog’ duik je terug in de tijd en word je onderdeel van acht persoonlijke verhalen. Wat zou jij doen? Afwachten, meewerken, of je verzetten?

In de gigantische militaire hal met meer dan 150 voer-, vaar-, en vliegtuigen raak je niet snel uitgekeken. En dat is maar goed ook, want dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, daar mag iedereen gerust wat vaker bij stilstaan. Kortom, oorlog hoort in een museum!

Wereldprimeur
Oorlogsmuseum Overloon is sinds vorig jaar open voor fietsers! Via het fietspad vanaf de doorgaande weg kunnen fietsers gratis een blik werpen op de tentoonstelling. Want in het museum ligt de eerste fietsbrug, wereldwijd, die letterlijk dóór een museum gaat. Deze permanente fietsbrug maakt onderdeel uit van de fietsroute 'Aan de andere kant' die het museum verbindt met Britse en Duitse militaire begraafplaatsen in de buurt.

www.oorlogsmuseum.nl

Kamp Vught was tijdens de Tweede Wereldoorlog het enige SS-concentratiekamp in Nederland. De SS had behoefte aan ruimte omdat de doorgangskampen in Amersfoort en Westerbork de toenemende stroom gevangenen niet meer konden verwerken. Op deze historisch beladen plek houden wij de herinnering levend aan de geschiedenis van het kamp en de slachtoffers.

In de vernieuwde vaste expositie ’32.000 verhalen en zeven seizoenen’ krijgen de gebeurtenissen een persoonlijk karakter. Ze worden verteld aan de hand van individuele verhalen met objecten, films en foto’s. De verhalen staan symbool voor wat alle ruim 32.000 gevangenen in Kamp Vught hebben meegemaakt. Mensen van ruim 30 verschillende nationaliteiten uit alle windstreken van de wereld.

In woord en beeld worden ook actuele vormen van vooroordelen, discriminatie en racisme getoond. Zo wordt tastbaar hoe persoonlijke keuzes van individuele mensen ook nu nog kunnen leiden tot onderdrukking of uitsluiting van anderen in de samenleving. Een bezoek aan Nationaal Monument Kamp Vught is een ervaring die je niet snel vergeet. Je wordt geraakt, geïnspireerd en aan het denken gezet. Want de verhalen, die blijven.

Dit najaar te zien:
In de interactieve tentoonstelling ‘Kind onder Vuur, oorlog en vrijheid’ ontdekken kinderen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is voor iedereen. De expositie vertelt de verhalen van verschillende kinderen in oorlogssituaties, toen en nu. Met educatieve maar herkenbare video’s, verrassende en actieve spellen en persoonlijke dilemma’s.

www.nmkampvught.nl

Het Nationaal Onderduikmuseum ‘vertelt’ verhalen van gewone mensen in een on- gewone tijd: de Tweede Wereldoorlog. In Aalten waren veel onderduikers. Het museum was toen een woonhuis van een gezin met twee kleine kinderen. De voorkamer werd gevorderd door de bezetter. De buurt schuilde in de gewelfkelder tijdens bombardementen, op zolder was een onderduikruimte. De originele onderduikplek en de schuilkelder zijn beide nog toegankelijk. Ervaar hoe het dagelijks leven voor hen totaal veranderde en voor welke keuzes mensen werden gesteld.

Dit najaar te zien:
In de expositie ‘Kind van de Vrijheid’, die loopt tot en met 14 februari 2021, worden persoonlijke verhalen van kinderen uit de provincie Gelderland en de Duitse grensstreek van toen verbonden met verhalen van nu. Zij hebben ervaren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is en willen daar anderen over vertellen. Verhalen van 75 jaar geleden worden aangevuld met naoorlogse verhalen, zo worden toen en nu met elkaar verbonden zodat men in gesprek kan gaan over het belang van vrijheid en onze democratie.

www.nationaalonderduikmuseum.nl

Het Indisch Herinneringscentrum houdt de herinnering levend aan de gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië, de daaropvolgende Bersiap, dekolonisatie en migratie.

In het teken van ‘75 Jaar Vrijheid’ lanceert het Indisch Herinneringscentrum dit jaar het ontmoetingsprogramma Huizen van Aankomst. Dit landelijke programma staat geheel in het teken van de 350.000 personen die de voormalige kolonie Nederlands-Indië tussen 1945-1968 verlieten en naar Nederland kwamen.

Op 12 december 2020 zullen op 15 locaties door heel Nederland activiteiten plaatsvinden. Ontmoeting vormt de leidraad, waarbij de programma’s o.a. bestaan uit lezingen, theater en rondleidingen. Vanuit de context van onze huidige samenleving – met de locatie als centraal punt - wordt verbinding gemaakt met de koloniale erfenis van Nederlands-Indië.

Vanaf 15 augustus laat het Indisch Herinneringscentrum u al online kennismaken met de diversiteit aan perspectieven en verhalen door 5 plekken uit te lichten. Podcasts en video’s brengen u in contact met de verhalen van mensen die toen én nu verbonden zijn aan deze plekken. Het doel is de impact van oorlog, kolonialisme en migratie voor een breed publiek tastbaar en invoelbaar te maken.

Ga voor meer informatie naar www.huizenvanaankomst.nl of bezoek de nieuwe tentoonstellingen in Museum Sophiahof. Hier vind je alles over Indië tot nu.

www.indischherinneringscentrum.nl

Het Museon is een populair wetenschappelijk museum. In de grote tentoonstelling ‘Jouw wereld, Mijn wereld’ gaat het erover hoe de aarde ontstond, wanneer de dino’s leefden, hoe de eerste mens eruit zag, waar energie vandaan komt, hoe verre volken leven en hoe mensen recht en vrede kunnen bewaren. Een deel van de collectie bevat voorwerpen gerelateerd aan de opkomst van het fascisme in Duitsland en Nederland, het verloop van de Tweede Wereldoorlog in Nederland en de weerslag op het dagelijks leven. De nadruk ligt op de regio Den Haag. Speciale aandacht is er voor verhalen uit Japanse interneringskampen in de vaste presentatie Kind in oorlog.

Dit najaar te zien:
De tentoonstelling ‘Getekend. Persoonlijke verhalen over de Japanse bezetting’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de toenmalige kolonie Nederlands-Indië, nu Indonesië, bezet door Japan. De oorlog van Nederland met Japan en de bezetting van Nederlands-Indië zijn in Nederland bij het grote publiek minder bekend. Deze tentoonstelling biedt een kennismaking met het onderwerp en tegelijkertijd herkenning voor degenen die het meemaakten. Centraal staat een selectie van ruim vijftig tekeningen, stuk voor stuk gemaakt in gevangenschap. Naast tekeningen uit de kampen toont het Museon een aantal voorwerpen met een persoonlijk verhaal.

www.museon.nl

Op 4 mei 1945 capituleren de Duitse troepen in Nederland, Noordwest-Duitsland en Denemarken op de Lűneburger Heide. Op 5 mei onderhandelt de Canadese generaal Charles Foulkes met de Duitse bezetter in Hotel de Wereld in het kapotgeschoten en uitgestorven Wageningen over een gedetailleerd overgavedocument voor alle Duitse troepen in Nederland. In het hotel leest de Canadese generaal de voorwaarden van de capitulatie voor aan de Duitse generaal Blaskowitz. De afspraken over de uitvoering worden de volgende dag ondertekend. Met deze bijeenkomst is het na 5 jaar bezetting eindelijk vrede.

In zaal 40-45, de permanente expositie over de Tweede Wereldoorlog in Museum De Casteelse Poort, is het meubilair te zien dat gebruikt werd bij deze onderhandelingen. De “Orders on the Surrender” ligt op de tafel en is te lezen. Er staat in aan welke regels de Duitse troepen zich in Nederland moeten houden. Ook is er de pen, waarmee Foulkes het document ondertekende. Hij schonk deze in 1948 aan de stad Wageningen toen hij werd uitgeroepen tot ereburger. Het is een echte Parker vulpen, made in Canada, die hij speciaal liet graveren met 5 mei 1945.

Wat is er verder te beleven?
Een aangrijpende introductiefilm, een wandvullende luchtfoto met de stadsgrenzen van 1940 en nu, interviews met ooggetuigen, een touchscreen met achtergrondinformatie, een interactief spel voor de jeugd en vele bijzondere objecten geven een indringend beeld van deze heftige periode in de geschiedenis van Wageningen.

www.casteelsepoort.nl

Het Verzetsmuseum bezit een van de grootste verzamelingen in Nederland over de bezetting en het verzet in de jaren 1940-1945. Door het decor van nagebouwde straten en wandvullende foto’s in de permanente expositie Nederland in de Tweede Wereldoorlog waan je je direct in de oorlogsjaren. Authentieke voorwerpen, foto’s, documenten, film- en geluidsfragmenten vertellen de geschiedenis van mensen in oorlogstijd: veel persoonlijke verhalen. Tot de vaste expositie hoort ook een afdeling over Nederlands-Indië. In Verzetsmuseum Junior maken jongeren kennis met deze aangrijpende periode uit de recente Nederlandse geschiedenis. Het Verzetsmuseum vertelt een verhaal dat belangrijk is en belangrijk blijft.

Dit najaar te zien:
Het Verzetsmuseum Amsterdam heeft de primeur van de nationale expositie De Tweede Wereldoorlog in honderd foto’s, die daar vanaf 17 september te zien zal zijn. Uit de door de provincies ingebrachte foto’s heeft een publieksjury, onder leiding van voorzitter van de Tweede Kamer Khadija Arib, de honderd meest aansprekende foto’s gekozen. Het resultaat is een veelzijdige en intrigerende verzameling van foto’s en verhalen. 75 jaar na de bevrijding geven deze foto’s een uniek inzicht hoe we vandaag de dag in Nederland naar de jaren van oorlog en bezetting kijken.

www.verzetsmuseum.org

Het Joods Cultureel Kwartier (JCK) bestaat uit het Joods Historisch Museum, het JHM Kindermuseum, de Portugese Synagoge, de Hollandsche Schouwburg en het Nationaal Holocaust Museum i.o. Het JCK in Amsterdam nodigt zijn bezoekers uit om kennis te maken met de joodse cultuur en geschiedenis, om de bestaande kennis te verdiepen en om actief na te denken over culturele diversiteit.

Bijvoorbeeld door een bezoek aan De Hollandsche Schouwburg, dat voor de oorlog gewoon een theater was. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het door de Duitse bezetter gebruikt als de plaats waar joden zich moesten melden. Tienduizenden vrouwen, mannen werden vanaf hier naar concentratie- en vernietigingskampen gedeporteerd. Tegenwoordig is het een herdenkingsplek. In de hal staat een monument in de vorm van een wand met de familienamen van alle mensen die vanaf hier weggevoerd werden en is een tentoonstelling over de Jodenvervolging in Nederland te zien.

Dit najaar in de Hollandsche Schouwburg:
Soundwalk ‘Stemmen uit het verleden’. Dit is een auditieve rondleiding die begint op de binnenplaats van de Hollandsche Schouwburg. U staat op de plek waar tijdens de Tweede Wereldoorlog de theaterzaal zich bevond. De zaal bood plaats aan circa 800 mensen en was gedurende de periode 1942-1943 de ruimte waar joden hun gedwongen deportatie moesten afwachten. In Stemmen uit het verleden hoort u vijf ooggetuigen die u meenemen naar deze beladen plek. De route duurt 15 minuten en eindigt bij de namenwand.

www.jck.nl

De periode ’40-’45 heeft diepe littekens achtergelaten in Rotterdam. Het bombardement dreunt meer dan tachtig jaar later nog steeds na in onze stad. Museum Rotterdam heeft daarom ook een locatie die volledig in het teken staat van de oorlogsjaren: Museum Rotterdam '40 - '45 NU aan de Coolhaven.

Een indringende multimedia experience, authentieke objecten en verhalen maken dit een niet te missen deel van Museum Rotterdam. Ook hier leggen we de link met onze eigen tijd, want vrede en vrijheid zijn niet zo vanzelfsprekend als we soms denken.

Voor veel mensen is de herdenking van de Tweede Wereldoorlog vooral iets van de Nederlanders die het echt hebben meegemaakt. Nu deze generatie langzaam wegvalt, wordt de behoefte aan educatie over de Tweede Wereldoorlog groter. Het bereiken van jongeren is dan ook een van onze voornaamste doelen. Museum Rotterdam doet dit met prikkelende programma’s en maakt gebruik van moderne middelen.

www.museumrotterdam.nl/40-45-nu

De presentatie van het Fries Verzetsmuseum is te zien op de tweede verdieping van het Fries Museum. De opstelling gaat over de beleving van de Tweede Wereldoorlog in Friesland en de vrijheid anno nu. In de expositie vertellen elf Friezen met uiteenlopende achtergronden hun eigen verhaal over vrijheid. Via hun persoonlijke verhalen komt de bezoeker in contact met daders, slachtoffers en verzetshelden. Het zijn verhalen die raken, confronteren en aan het denken zetten. Een bezoek aan het Fries Verzetsmuseum is een ontmoeting met de bewoners van Friesland in de jaren 1940-1945.

Dit najaar te zien:
Ter ere van 75 jaar vrijheid is in 2020 de tentoonstelling ‘Oog in oog met oorlog’ te zien. De tentoonstelling geeft een indringend beeld van de oorlogsjaren, het verzet en de Jodenvervolging in Friesland. Zo zijn huiveringwekkende filmbeelden te zien van de deportatie van de familie De Jongh in 1942, stiekem gemaakt door een overbuurman. In Leeuwarden, maar ook in andere steden, werd het straatbeeld overspoeld met Duitse bewegwijzering. Ook krijgt u een kijkje in de eerste dagen na de bevrijding. De uitbarsting van vreugde in verschillende Friese dorpen en steden, maar ook de schaduwkanten van de bevrijding, zoals arrestaties en afrekeningen.

www.friesverzetsmuseum.nl

Bevrijdingsmuseum Zeeland toont de bewogen geschiedenis van Zeeland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het museum besteedt daarbij in het bijzonder aandacht aan de Slag om de Schelde (1944), de langste en hevigste veldslag op Nederlands grondgebied. De uitkomst van deze cruciale operatie was direct beslissend voor het einde van de Tweede Wereldoorlog in West-Europa.

U maakt een reis door de geschiedenis. Van de opkomst van het fascisme en het nazisme, tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Van binnenvallende Duitse troepen, tot de Jodenvervolging, het verzet en de bevrijding. U lees persoonlijke verhalen en ontdekt stille getuigen van de oorlog op Zeeuwse bodem. U treft ze aan in de zalen van het museum maar ook daarbuiten, in het Bevrijdingspark Zeeland dat het museum omringt.

De gebundelde verhalen vormen samen het fundament van Bevrijdingsmuseum Zeeland. Een plek om bij stil te staan. Om te leren van het verleden voor een vreedzame toekomst. Want de lessen uit de Tweede Wereldoorlog zijn nog altijd actueel. Daarom biedt ons museum ook ruimte aan de Roosevelt Experience, gebaseerd op de Vier Vrijheden die deze Amerikaanse president in 1941 formuleerde. Ze sluiten aan bij de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens van de Verenigde Naties. Bevrijdingsmuseum Zeeland staat hiermee symbool voor de wetenschap dat vrijheid nooit iets vanzelfsprekends is.

www.bevrijdingsmuseumzeeland.nl

Het Maczek Memorial Breda vertelt het verhaal van de inzet van de Poolse strijders in de Tweede Wereldoorlog voor het bevrijden van grote delen van ons land.

U kunt hier de persoonlijke verhalen van jonge Poolse mannen horen over hun reis door Europa om zich aan te sluiten bij de Geallieerden en hun daden tijdens de bevrijding van onder andere Breda. Speciale aandacht gaat uit naar generaal Stanislaw Maczek (1892-1994), commandant van de 1e Poolse Pantserdivisie, die Breda heeft bevrijd zonder burgerslachtoffers te maken. Hij ligt begraven tussen zijn mannen op het Pools Militair Ereveld in Breda, dat grenst aan het Maczek Memorial.

Met de realisatie van het Memorial in 2020 is er nog meer ruimte gekomen voor erkenning en herdenking van de bijdrage die de Poolse strijders hebben geleverd aan de bevrijding van grote delen van Nederland en België. Een multimediawand toont de route die zijn hebben afgelegd. Daarnaast is er een informatie- en documentatiecentrum, een auditorium en een ruimte voor bezinning.

www.maczekmemorialbreda.nl

Midden in Drenthe ligt een plek met een geschiedenis. Hier worden de levens van meer dan honderdduizend Nederlandse Joden, Sinti en Roma in herinnering gehouden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden zij vanuit kamp Westerbork op transport gesteld naar de concentratiekampen Auschwitz, Sobibor, Theresienstadt en Bergen-Belsen. In totaal keerden slechts 5.000 mensen terug.
De vaste expositie in het Herinneringscentrum Kamp Westerbork vertelt het verhaal van de plek van kamp Westerbork. Rode draad zijn de persoonlijke verhalen. Van mensen die via kamp Westerbork zijn weggevoerd, maar ook van bewakers, treinbestuurders, buren en mensen die Joden hielpen onderduiken of ontsnappen.

Dit najaar te zien:
Tot en met 3 januari 2021 is de tentoonstelling ‘Het Verdriet van de Bevrijding’ te zien. Aan de hand van beladen persoonlijke verhalen, bijzondere voorwerpen, interactieve weergaven en aangrijpende afbeeldingen en filmfragmenten wordt de schaduwzijde van de bevrijding belicht. Voor de meeste kamp- en onderduikoverlevenden was er geen feestelijke bevrijdingsroes, wittebrood en sigaretten, er waren geen bevrijdingsrokken, zij dansten niet met de Canadezen. Voor veel overlevenden was 1945 misschien wel het zwartste jaar uit hun bestaan.

Voor het onderwijs: Leerlingen die een bezoek brengen aan Herinneringscentrum Kamp Westerbork volgen de persoonlijke verhalen van slachtoffers uit hun eigen woonplaats. Ze ontwikkelen inzicht over de verschillende stadia van de Holocaust: van discriminatie en uitsluiting in de eigen omgeving tot vervolging en moord. Daarnaast is er aandacht voor de rol van slachtoffers, daders en omstanders.

www.kampwesterbork.nl

Ga terug naar de tijd van de bevrijding: Ronkende motoren van gevechtsvliegtuigen, heldhaftige piloten en Amerikaanse parachutisten.

Museum Bevrijdende Vleugels vertelt het heftige verhaal van – onder meer - de bevrijding van Zuid-Nederland aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Bevrijdende Vleugels ligt op het terrein in het gebied waar op 17 september 1944 luchtlandingen plaatsvonden tijdens de Operatie Market Garden. Deze operatie luidde de bevrijding van Zuid-Nederland in. In de verschillende hallen worden de bezetting, de onderdrukking en de uiteindelijke bevrijding, uitvoerig belicht. Bevrijdende Vleugels heeft een bijzondere collectie inclusief tanks, vliegtuigen, diorama's, foto's en wapentuig dat daadwerkelijk is gebruikt tijdens Operatie Market Garden.

www.bevrijdendevleugels.nl

In de prachtig gerestaureerde villa Hartenstein, het hoofdkwartier van de Britse luchtlandingstroepen in september ’44, beleef je de wereldberoemde Slag om Arnhem als nooit tevoren. Verhalen van burgers en Britse, Poolse en Duitse militairen komen tot leven in het compleet vernieuwde museum. De nieuwe, meertalige audiotour neemt je mee langs 50 collectiestukken met verdiepende en persoonlijke verhalen. In de ondergrondse Airborne Experience wordt de geschiedenis werkelijkheid. Je stapt er in de voetsporen van een Britse militair en maakt deel uit van de operatie die in Nederland een eind had moeten maken aan de Tweede Wereldoorlog. De Airborne Experience is een intense ervaring en voor volwassenen en kinderen vanaf 8 jaar.

Dit najaar te zien:
De nieuwe kindertentoonstelling Waterschapsheuvel (Watership Down) is gebaseerd op het gelijknamige, wereldberoemde verhaal van de Britse auteur Richard Adams dat in 1978 voor het eerst verfilmd werd en in 2018 in een nieuwe BBC/Netflix-serie werd uitgebracht. Adams baseerde het boek op zijn eigen oorlogservaringen. Hij maakte tijdens Operatie Market Garden namelijk deel uit van de 250th Light Company van het Royal Army Service Corps. In deze tentoonstelling ga je in de konijnenwereld op zoek naar de ideale plek om te wonen. Alleen door samen te werken vind je de sleutel tot vrede. Waterschapsheuvel gaat over vrijheid en democratie, zit boordevol verrassingen en is voor kinderen vanaf 8 jaar en hun (groot)ouders.

www.airbornemuseum.nl

Met fenomenaal uitzicht op de wereldberoemde John Frostbrug vertelt Airborne at the Bridge, de dependance van het Airborne Museum in Arnhem, de persoonlijke verhalen van de Britse luitenant John Grayburn, de Duitse Hauptsturmführer Viktor Eberhard Gräbner en de Nederlandse kapitein Jacob Groenewoud. Zij vochten en sneuvelden op deze plek tijdens de Slag om Arnhem in september 1944.

Dit najaar te zien:
In Airborne at the Bridge is de expositie Richard Adams’s Watership Down: the Story behind the Story, te zien. De expositie vertelt aan de hand van persoonlijke objecten van Adams over zijn leven en waar zijn inspiratie voor Watership Down vandaan kwam. Het geeft ook inzicht in de link tussen Watership Down en de Slag om Arnhem.

www.airbornemuseum.nl/airborne-at-the-bridge

Het Informatiecentrum ‘De Polen van Driel’ belicht de strijd van de 1ste Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade bij het dorp Driel tijdens Operatie Market Garden. Tevens gaat het in op het ontstaan van de Poolse brigade, de oneervolle behandeling van deze Polen na het mislukken van de operatie en de vriendschappelijke band die is ontstaan uit dankbaarheid tussen de Drielse bevolking en de Poolse parachutisten.

Dit najaar te zien:
Tot en met eind september staan tussen het Informatiecentrum en het monument op het Polenplein in Driel panelen opgesteld die informatie geven over de Poolse militairen die meevochten voor de bevrijding van Nederland. Het betreft niet alleen de eenheid van generaal Sosabowski, maar ook de diverse acties in Nederland van de Maczek divisie en de neergeschoten en omgekomen piloten die met bommenwerpers onderweg waren vanuit Engeland naar Duitsland.

www.driel-polen.nl

De Gedenkplaats Kamp Amersfoort in Leusden herinnert aan het ‘Polizeiliche Durchgangslager Amersfoort’, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog zo’n 35.000 (vooral) mannen gevangen werden gehouden. Het was een strafkamp waar velen werden verwaarloosd, mishandeld en op transport gesteld naar vernietigingskampen in Duitsland en Polen.

Na de oorlog wilde men de verschrikkingen uit het kamp zo snel mogelijk vergeten en werd het kamp volledig ontmanteld. Ondanks dat alles teruggebracht werd tot resten van de fundamenten is de beklemming voelbaar gebleven.

Nu is er een bezoekerscentrum met een (groot) buiten- en binnenterrein en een mooie, bescheiden gedenkplaats, die het herrijzen van de herinnering uit de grond (uit de vergetelheid) symboliseert. Het kamp organiseert rondleidingen en biedt diverse projecten aan voor het onderwijs onder het motto herinneren, bezinnen en leren.

www.kampamersfoort.nl

In de vaste expositie van het Memory Museum beleeft de bezoeker stap voor stap de Tweede Wereldoorlog, vanaf de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland tot en met de bevrijding van Overijssel. Daarnaast beleeft de bezoeker hoe het was om in Overijssel te leven tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de vaste expositie van het Rode Kruis wordt een verbinding gemaakt met het heden. Hoe kunnen we de lessen van de geschiedenis over vrijheid toepassen op vandaag?

Dit najaar te zien:
Vanaf oktober is bij het Memory Vrijheidsmuseum de Te Rietstap expositie te bezoeken. Hartverscheurend beschrijft Pietertje te Rietstap in haar dagboek de arrestatie, gevangenschap en executie van haar man Derk. De boerderij van het jonge stel aan de grens bij Hardenberg heeft zich tijdens de oorlog ontwikkeld tot uitvalsbasis van de Trouw-verzetsgroep in Bergentheim en omgeving. Zelfs landelijke kopstukken van de illegale krant vinden hier onderdak. Vlak voor de bevrijding moeten Derk te Rietstap en zijn elf lotgenoten hun verzetswerk met de dood bekopen.

www.memorymuseum.nl

Achter elk van de 1394 graven op de Canadese Begraafplaats in Holten schuilt een indrukwekkend verhaal. Het ereveld op de Holterberg is een indrukwekkende herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. In het voorjaar van 1945, na vijf jaar van onderdrukking, bevrijdden (overwegend) Canadese troepen Noord- en Oost-Nederland. De Nederlandse overheid stelde gronden ter beschikking om de 1394 omgekomen soldaten een laatste rustplaats te geven.

In het naastgelegen, geheel vernieuwde informatiecentrum wordt de gedachte aan hen die vielen levend gehouden met persoonlijke verhalen, anekdotes en foto’s - vaak door nabestaanden geschonken. Bekijk in de filmzaal een impressie van de bevrijding van Noord- en Oost-Nederland, ontdek hoe het ereveld tot stand gekomen is.

De blikvanger van het vernieuwde infocentrum is de nieuwe ‘belevingsruimte’. Hier kunnen bezoekers het levens- en oorlogsverhaal van tien in Noord- of Oost-Nederland gesneuvelde Canadezen ondergaan. Na via een digitaal paneel een keuze te hebben gemaakt, speelt zich voor de ogen van de bezoeker een in 3D gevisualiseerd drama af. De verhalen zijn gebaseerd op foto’s brieven die de jonge frontsoldaten naar hun overzeese verwanten stuurden.

www.canadesebegraafplaatsholten.nl

In het noorden van Limburg, enige kilometers ten zuidwesten van Venray, ligt de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn. Op deze plek hebben bijna 32.000 gesneuvelden hun laatste rustplaats gevonden, op het 30 hectare grote, heuvelachtige heidegebied “de Peel”. De Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn is de enige in zijn soort in Nederland.

Hier rusten alle Duitse soldaten die in de Tweede Wereldoorlog in Nederland zijn gevallen, voor zover ze niet zijn teruggebracht naar hun vaderland. Behalve Duitsers rusten hier o.a. ook Nederlanders, Polen en Russen die als vrijwilligers mee hebben gevochten met de Wehrmacht.

Niet iedereen is met naam begraven. Aanvankelijk waren dat er meer dan 12.000. In goede samenwerking met de Duitse instanties kon de Nederlandse gravendienst na opening van de graven van onbekende soldaten nog 7330 doden identificeren. Nu zijn er nog ongeveer 5000 onbekende graven.

Dit najaar te zien:
Vanaf september opent het nieuwe bezoekerscentrum. Het nieuwe gebouw herbergt o.a. een nieuwe expositie met indrukwekkende verhalen en voorwerpen. Deze tentoonstelling is gratis te bezoeken. Bij de begraafplaats bevindt zich het internationaal educatief ontmoetingscentrum, een zeer geschikte locatie voor een meerdaags verblijf voor scholen, uitwisselingsprojecten, verenigingen, etc.

www.jbs-ysselsteyn.de

De Joods-psychiatrische instelling Apeldoornsche Bosch wordt in de nacht van 21 op 22 januari 1943 ontruimt door de Duitse bezetter. Bijna 1300 mensen, zowel patiënten en personeel, worden op transport gesteld naar Auschwitz. Niemand keert terug. Het Herinneringscentrum vertelt het verhaal van de bloeiende instelling die Het Apeldoornsche Bosch ooit was en van de ramp die zich daar in januari 1943 voltrekt. Pedagoog Philip Fuldauer, de onderdirecteur van de instelling, is een van de zeven personen aan de hand waarvan het verhaal van Het Apeldoornsche Bosch tot leven komt.

Ook wordt de geschiedenis naar de actualiteit gehaald en worden bezoekers aan het denken gezet over verworvenheden en bedreigingen in onze eigen tijd. Wat betekenen vrijheid, vrede, verzet, vriendschap, veiligheid en vluchten? Met verschillende activiteiten en in uiteenlopende vormen van dialoog wordt er aandacht geschonken aan de betekenis van deze begrippen in heden en verleden. Met projecten voor en met het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, MBO en HBO is het Herinneringscentrum nadrukkelijk ook een plek voor kinderen en jongeren.

www.apeldoornschebosch.nl

In de expositieruimte van het Atlantikwall Centrum in Huisduinen bij Den Helder kan de bezoeker kennismaken met het chronologische verloop van de Tweede Wereldoorlog, de geografie en vorm van de Atlantikwall en verhalen en gebeurtenissen uit de oorlogsgeschiedenis van Den Helder. Ook belicht de expositie de positie van de Atlantikwall in het Waddengebied en verwijst het naar de te bezoeken objecten in dit gebied. Voor onder andere deze expositie is het educatieve programma : "Atlantikwall in de klas" gemaakt.

Het Atlantikwall Centrum is gehuisvest in de restanten van een opvallend gebouw in neoclassicistische stijl, het Administratiegebouw, in de volksmond ook wel het “Casino” genoemd. Het werd in 1942 gebouwd voor het onderbrengen van de Duitse Marine in Den Helder. Het terrein en het gebouw raakten in verval en in 2009 werd het ook nog eens grotendeels door brand verwoest. Honderd procent bewijs is er niet voor, maar de restanten van het Casino vertonen de signatuur van Albert Speer, de rijksbouwmeester van Hitler.

www.atlantikwallcentrum.nl

Enkele kilometers uit de Friese kust liggen de beroemde kazematten van Kornwerderzand. Het Kazemattenmuseum, onderdeel van het Atlantikwall Waddengbied, vertelt er het verhaal van de meidagen van 1940 op de Afsluitdijk. Het is de enige plek in Europa waar in mei 1940 de Duitse Blitzkrieg vastliep. Slechts 225 Nederlandse soldaten wisten zo’n 17.000 Duitsers tegen te houden. Een bijzonder verhaal, dat niet mag worden vergeten.

Het bijzondere van het Kazemattenmuseum is dat zowel de gebouwen (de 17 zware kazematten, de wachtlokalen en de Duitse bunker), als de verhalen en exposities, samen het museum vormen. En dit alles op een unieke locatie, aan de kust, op de scheidslijn van het IJsselmeer en de Waddenzee.

Naast het verhaal van de meidagen van 1940 ontdekt de bezoeker in het museum onder andere veel over de Afsluitdijk, het leven in de kazematten, het verzet in de omgeving, de bevrijding en de Koude Oorlog.

www.kazemattenmuseum.nl

Nationaal Ereveld Loenen is de laatste rustplaats van bijna 4.000 Nederlandse oorlogsslachtoffers: militairen en burgers. Zij verloren hun leven tijdens de Tweede Wereldoorlog of tijdens gewelddadige conflicten daarna – zoals in voormalig Nederlands-Indië of tijdens internationale (vredes)missies.

Aan de rand van het ereveld en bij de naastgelegen Nationale Veteranenbegraafplaats Loenen staat het herdenkings- en educatiecentrum. Maak kennis met zes nabestaanden van oorlogsslachtoffers. Ontdek de verhalen van een dochter, kleinzoon, moeder, zus en nicht die vertellen over hun verloren dierbaren en hun leven. Luister ook naar de veteranen die uit eigen hand vertellen over hun ervaringen in oorlogsgebied. De verhalen geven bovendien een overzicht van de vele internationale (vredes)missies die tot op de dag van vandaag duren.

Ook kunt u van maart t/m oktober iedere zondag met een van onze gidsen meewandelen langs de graven en luisteren naar de verhalen van de mensen die daar begraven liggen. Zij vertrekken om 11 uur bij de ingang van het ereveld. Wandelt u liever op eigen gelegenheid rond? Voor gezinnen met kinderen is er een speciale jeugdroute, volwassenen kunnen een audiotour lopen aan de hand van QR-codes.

Nationaal Ereveld Loenen is elke dag geopend van 09.00 uur tot 17.00 uur. Het herdenkings- en educatiecentrum is geopend van woensdag t/m zondag van 10.00-16.00 uur.

www.uitinapeldoorn.nl/nationaal-ereveld-loenen

Opgepakt omdat je naar de radio luistert of omdat je een spotprent tekent. Maanden of zelfs jaren de gevangenis in zonder duidelijke aanklacht. Tijdens de Tweede Wereldoorlog overkwam dit duizenden mensen. Opgesloten voor handelingen die de Duitse bezetter als overtredingen zag.

In het Oranjehotel, de erenaam voor de Scheveningse gevangenis, zaten meer dan 25.000 mensen opgesloten. Vaak omdat ze in verzet kwamen. Of voor een economisch delict, zoals zwarthandel. Maar ook omdat ze Joods waren of communist.

Onder de gevangenen bekende mensen als ‘de Soldaat van Oranje’ Erik Hazelhoff Roelfzema, vrijheidsactivist en schrijver Anton de Kom en verzetsmensen Corrie ten Boom en George Maduro. Samen met vele andere, minder bekende gevangenen.
Voor velen van hen was het Oranjehotel het beginpunt van een lange tocht langs Duitse gevangenissen en concentratiekampen. Voor ruim 250 gevangenen was dit het eindpunt: zij werden op de nabijgelegen Waalsdorpervlakte gefusilleerd.

Dit najaar te zien:
De tijdelijke tentoonstelling ‘In het spoor van professor Cleveringa’ (t/m einde 2020), waarin wordt stilgestaan bij het protest en verzet van prof. dr. Rudolph Pabus Cleveringa (1894-1980) en de academische wereld tegen de Duitse bezetter.

www.oranjehotel.org

Oorlogsmuseum Eyewitness vertelt op een vernieuwende wijze de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in Europa! De diorama's laten de bezoekers oog in oog staan met het verleden en laten een indruk achter om nooit te vergeten.

De museumcollectie bestaat volledig uit authentieke objecten waaronder ook enkele unieke topstukken. Objecten die vaak een persoonlijke, uitzonderlijke of onbekende geschiedenis vertellen.

Aan de hand van de belevenissen van de fictieve Duitse parachutist August Segel krijgen bezoekers een indruk van het leven aan de verschillende fronten. Door ook de Duitse geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog te belichten, onderscheidt Oorlogsmuseum Eyewitness zich van andere musea.

In Oorlogsmuseum Eyewitness staat de mens centraal. Het museum biedt de bezoeker, jong en oud, een leerzame en aangrijpende indruk van de Tweede Wereldoorlog in Europa.

www.eyewitnesswo2.nl

De Amerikaanse Begraafplaats bij het Zuid-Limburgse Margraten is de enige Amerikaanse militaire begraafplaats in Nederland. Deze locatie werd op 13 september 1944 bevrijd door de 30e Amerikaanse Infanteriedivisie. De begraafplaats is bijzonder vanwege het feit dat alle 10.023 Amerikaanse militairen die er worden herdacht zijn geadopteerd door burgers uit de omgeving. Het idee om graven van Amerikaanse bevrijders te adopteren ontstond al in februari 1945. Nog steeds bezoekt elke adoptant op gezette tijden het graf of de naam van de door hem of haar geadopteerde Amerikaanse militair en legt een bosje bloemen. In veel gevallen onderhouden adoptanten contact met Amerikaanse familie en nabestaanden. Dit heeft vaak geleid tot het sluiten van vriendschappelijke banden die tot op de dag van vandaag nog steeds bestaan. Klik hier voor een video over het Adoptie programma.

Gezichten van Margraten
In totaal liggen 8.301 Amerikaanse soldaten onder deze kruizen en Davidsterren begraven. Nog eens 1.722 namen staan vermeld op de Muren der Vermisten, slechts enkelen van deze groep vermisten zijn later alsnog gevonden. We weten hun namen, maar wie waren zij? Waar kwamen zij vandaan en wat deden zij voor de oorlog? Wie was de persoon achter de naam? Met het project “De Gezichten van Margraten” tracht de Stichting Verenigde Adoptanten Amerikaanse Oorlogsgraven zoveel mogelijk van deze soldaten een gezicht te geven door bij hun graven en hun namen op de Muren der Vermisten een foto te plaatsen. De eerstvolgende editie van dit eerbetoon zal plaatsvinden in 2021. Kijk hier voor een terugblik op Gezichten van Margraten 2018.

www.adoptiegraven-margraten.nl 
www.degezichtenvanmargraten.nl
www.abmc.gov/Netherlands